نارسایی مزمن كلیه

۱.نیازهای آموزشی، تشخیص­های پرستاری در نارسایی مزمن كلیه

۲.دستورالعمل و محتوای آموزشی نارسایی مزمن كلیه

 

ردیف	نیازها و اولویتهای آموزشی نارسایی مزمن كلیه
۱	علل بیماری و عوارض آن
۲	درمان نهایی نارسایی كلیه
۳	انجام آزمایشات و پیگیری­های دوره ­ای
۴	كنترل بیماریهای زمینه ­ای
۵	مصرف داروها
۶	مراقبت در خصوص گذاشتن شالدون
۷	مراقبت از فیستول یا گرافت

 

ردیف	تشخیص­های پرستاری در نارسایی مزمن كلیه
۱	احتمال حجم مایع اضافی مربوط به اختلال در عملكرد كلیه مشخص با ادم، كاهش هوشیاری، تنگی نفس و ...
۲	احتمال تغذیه نامتعادل، كمتر از نیازهای بدن در ارتباط با روند بیماری، سوء جذب مشخص با یبوست، اسهال، كاهش اشتها و تحلیل عضلات و ...
۳	اختلال در دفع ادرار مربوط به بیماری و مشخص با الیگوری، سوزش ادرار و ...
۴	احتمال افت سطح هوشیاری در ارتباط با تجمع سموم در بدن
۵	احتمال عدم تعادل الكترولیت ها در ارتباط با نارسایی كلیه و اختلال عملكرد كلیه
۶	احتمال عفونت و تب در ارتباط با شالدون یا پرمیكت

 

نارسایی مزمن كلیه

پرستار در حین بستری بیمار نارسایی مزمن كلیه موارد زیر را به بیمار و خانواده ­اش آموزش می­دهد:

رژیم غذایی در حین بستری

• بیمار را تشویق كنید كه از غذاهای پر پتاسیم، سدیم و فسفر پرهیز كند. با بدتر شدن CKD، نیازهای تغذیه­ای تغییر می­كند. پرهیز از غذاهای سرشار از پتاسیم، سدیم و فسفر می­تواند فشار خون را كنترل كند، از قلب محافظت كند و از ضعیف شدن استخوان­ها جلوگیری كند.
• به بیمار آموزش دهید كه مصرف چربی­های اشباع و ترانس را محدود كند. محدود كردن مصرف چربی­های اشباع و ترانس می­تواند تجمع چربی در رگ­های خونی، قلب و كلیه ­ها را كاهش دهد. چربی­های غیر اشباع موجود در روغن زیتون جایگزین سالم­تری برای چربی­های ترانس و اشباع شده هستند.
• مصرف فیبر را افزایش دهید. یبوست یك شكایت رایج در CKD است. 20-25 گرم فیبر برای زنان و 30-38 گرم برای مردان برای جلوگیری از یبوست و حفظ تعادل باكتری­های سالم در روده توصیه می­شود.
• بیمار را به متخصص تغذیه ارجاع دهید.

​

درمان در حین بستری

• اگر نارسایی كلیه مزمن باشد، با مصرف دارو از بین نمی­رود.
• درمانهای جایگزین كلیه شامل: انجام دیالیز و پیوند كلیه می­باشد.

​

فعالیت و مراقبت در حین بستری

• شناسایی و درمان علایم و عوارض نارسایی مزمن كلیه كه شامل درمان خارش پوست،‌ كم خونی، اختلالات كلسیم و فسفر و بررسی و درمان اختلالات قبلی ـ عروقی توصیه می­شود.
• كنترل مناسب فشار خون برای كاهش سرعت پیشرفت بیماری كلیوی مزمن ضروری است.
• ایجاد آمادگی از نظر روحی برای مرحله انتهایی نارسایی مزمن كلیه و آشنایی با اقدامات جایگزینی مانند دیالیز یا پیوند
• ثبت دقیق میزان دریافت و دفع مایعات بیماران
• تزریق روزانه بیمار مبتلا به ادم و تحت درمان دیورتیك توصیه می­شود.
• روزانه وزن شما اندازه گیری می­شود. پایش روزانه وزن بیمار باید با استفاده از همان ترازو در همان زمان از روز در حالی كه بیمار همان نوع لباس را می­پوشد برای نتایج دقیق انجام شود.
• آگاهی بیمار نسبت به زمان، مكان و شخص به صورت مداوم مورد بررسی قرار گیرد.
• در زمان استراحت در بستر نرده­ های كنار تخت بالا نگه داشته شوند.
• برای جلوگیری از ایجاد زخم فشاری و بالا بردن اندام­های آسیب دیده برای بهبود جریان خون و كاهش تورم، بیمار را هر دو ساعت یكبار تغییر مكان دهید.
• به بیمار در مورد علائم پتاسیم بالا و سایر خطرات آموزش دهید. بیماران مبتلا به CRF مستعد هیپركالمی و هیپوناترمی هستند. هایپركالمی می­تواند باعث ضعف عضلانی، بی قراری، گرفتگی عضلات و ضربان قلب كند شود. هیپوناترمی می­تواند باعث گرفتگی عضلات، حالت تهوع، بی نظمی و تغییر در وضعیت ذهنی شود.

​

پرستار در حین ترخیص بیمار نارسایی مزمن كلیه موارد زیر را به بیمار و خانواده ­اش آموزش می­دهد:

علایم هشداردهنده و زمان مراجعه بعدی

در صورت داشتن موارد زیر حتماً به بیمارستان مراجعه نمایید:

• تب، درد، قرمزی، تورم، ترشح چركی از محل بخیه­ ها، خونریزی، بیحسی و كاهش دما (در صورتیكه كاتتر دارید)
• در صورت داشتن ضعف عضلانی ـ تنگی نفس ـ بیقراری ـ تحریك پذیری ـ افزایش یا كاهش ضربان قلب و تهوع و تغییر در سطح هوشیاری
• در زمان معین به پزشك خود یا طبق برنامه جهت دیالیز مراجعه نمایید.

​

فعالیت و مراقبت در منزل:

• فعالیتها را به تدریج و در حد تحمل افزایش دهید؛ در بین فعالیتها برای حفظ انرژی استراحت نمائید.
• جهت پیشگیری از لخته شدن خون در وریدهای اندام تحتانی، ساق پا را به طور مكرر خم و راست كنید.
• پوست بدن بخاطر ورم، خشك و مستعد شكنندگی (زخم شدن) است؛ بنابراین مراقبت دقیق از پوست اهمیت دارد.
• ماساژ برجستگیهای استخوانی، تغییر وضعیت مكرر و پهلو به پهلو شدن در زمان استراحت در بستر و استحمام با آب سرد، استفاده از كرمها و مرطوب كننده­ها كمك كننده است.
• در صورتی كه برای شما كاتتر (لوله­ هایی در گردن یا كشاله ران) جهت انجام دیالیز تعبیه شده است: روزانه پانسمان آن تعویض شود (در زمان تعویض پانسمان برای خود و فرد تعویض كننده پانسمان از ماسك صورت استفاده شود محل پانسمان خشك و تمیز نگهداشته شود.)
• در صورتی كه برای شما فیستول یا شنت جهت انجام دیالیز تعبیه شده است، سه روز بعد از عمل می­توانید حمام كنید و نیاز به پانسمان مجدد ندارید.
• انجام موارد زیر را با دست عمل شده ممنوع می­باشد: انجام فعالیتهای سنگین، لباس تنگ گرفتن نمونه خون یا اندازه گیری فشار خون، خوابیدن روی دست عمل شده، آویزان كردن بازوها از پشت صندلی و گرفتن عصا زیر بغل از گرما و سرمای بیش از حد اجتناب كنید، از ساعت و یا مچ بند در دست عمل شده استفاده نكنید.

​

رژیم غذایی در منزل

• مصرف مواد غذایی پر پتاسیم از قبیل حبوبات (شامل عدس، لوبیا،‌ نخود) و سیب زمینی محدود شود. در صورت استفاده، حبوبات باید از چند ساعت قبل خیسانده شوند و آب آن دور ریخته شود؛ سیب زمینی نیز پوست آن جدا شده و آب پز شود و آب آن دور ریخته شود.
• میوه ­های كم پتاسیم از قبیل لیمو، نارنگی، سیب، گریپ فروت، هندوانه، تمشك، آناناس، توت فرنگی و گیلاس می­توانید مصرف كنید.
• مواد غذایی شور و دارای سدیم بالا مانند چیپس، پفك، سوسیس و كالباس، زیتون، خیار شور، سس­ها، رب­های آماده، ماهی شور و دودی، چوب شور، آب گوشت و سبزیجات آماده استفاده نكنید.
• سبزیجات بهتر است به صورت پخته و پس از دور ریختن آب آن استفاده شود.
• مصرف نمك و مصرف مایعات محدود شود. مقدار مایعات مصرفی و ادرار دفعی خود را در هر روز اندازه گیری و ثبت كرده و هنگام مراجعه به پزشك یا پرستار اعلام شود. مصرف مایعات در حدی باشد كه اضافه وزن بین دو جلسه بیش از 5 درصد وزن شما نباشد. مثال اگر 50 كیلوگرم وزن شماست 5/2 كیلوگرم اضافه وزن می­توانید داشته باشید.
• برای رفع تشنگی از لیمو، تكه­ های یخ، خیس كردن لبها و یا جویدن آدامس استفاده كنید.
• بیمار را به خوردن مقدار و نوع پروتئین مناسب تشویق كنید. پروتئین بیش از حد می­تواند كلیه­ ها را در فیلتر كردن مواد زائد دچار مشكل كند.
• بیمارانی كه دیالیز نمی­شوند باید 6/0-8/0 گرم بر كیلوگرم پروتئین در روز مصرف كنند، ‌در حالی كه میزان نیاز به دریافت پروتئین بیماران دیالیز تقریباً دو برابر بالغین نرمال است حداقل 50% پروتئین دریافتی باید دارای ارزش بیولوژیكی بالا (پروتئینهای حیوانی) باشد.

​

نارسایی حاد كلیه

پرستار در حین بستری بیمار نارسایی حاد كلیه موارد زیر را به بیمار و خانواده­ اش آموزش می­دهد:

رژیم غذایی در زمان بستری

• عدم مصرف رژیم غذایی حاوی پروتئین كه منبع اصلی تولید مواد زاید در بدن می­باشد برای كاهش بار كاری كلیه ­ها بخشی از درمان می­باشد.
• پس پروتئین محدود شده و چربی و كربوهیدرات بالا در زمان محدودیت مصرف پروتئین داده می­شود.
• مقدار نمك مصرفی محدود شود.
• امكان دارد كه به محدودیت پتاسیم نیاز داشته باشید،‌ چون دفع پتاسیم اضافی از بدن برای كلیه­ ها مشكل است. مقدر زیاد پتاسیم می­تواند موجب ایجاد مشكلاتی در ضربان قلب شود. از خوردن سبزی و میوه حاوی مقدار زیاد پتاسیم مانند موز و سیب زمینی اجتناب كنید.

​

فعالیت در زمان بستری

• در مراحل اولیه این بیماری برای حفظ انرژی بدن در بستر استراحت نمایید و پس از بهبود علایم، با اجازه پزشك معالج فعالیتهای طبیعی خود را از سر بگیرید.
• به منظور پیشگیری از لخته شدن خون در سیاهرگ­های اندام تحتانی و یا پاها، ساق پا را به طور مكرر خم و راست كنید.

​

درمان نارسایی حاد كلیه

• بستری فوری بیمار در بیمارستان جهت اصلاح وضعیت آب و الكترولیت­های بدن انجام می­گیرد.
• مهمترین اقدام برای درمان بیماری، برطرف كردن عامل بیماری یا علت زمینه ساز نارسایی كلیه مانند دیابت و فشار خون است تا باقیمانده بافت سالم كلیه حفظ شود و كلیه ­ها بتوانند كار خود را بخوبی انجام دهند. در مواردی كه علت زمینه ­ای با جراحی قابل اصلاح باشد مانند خارج كردن سنگ كلیه، جراحی توصیه می­شود.
• در مراحل اولیه نارسایی كلیه، مصرف دارو ممكن است بیماری را كنترل نماید.
• گاهی كلیه­ ها عملكرد خود را شروع نمی­كند و ممكن است نیاز به دیالیز داشته باشید. دیالیز محصولات زائد و آب اضافی را از خون حذف می­كند. البته مشاهده شده بعد از چندین هفته دیالیز، كلیه ­ها كار خود را شروع می­كنند؛ در این حالت دیالیز متوقف می­شود.

​

مراقبت در زمان بستری

• غذاها و مایعات دریافتی باید با دقت كنترل شوند تا از بروز اختلالات آب و الكترولیت جلوگیری شده و تجمع مواد زاید در بدن به حداقل برسد.
• باید مقدار ادراری كه می­كنید با مقدار مایعی كه می­نوشید در تعادل باشد و به طور دقیق ثبت شود.
• روزانه وزن شما اندازه گیری می­شود.
• آگاهی شما نسبت به زمان، ‌مكان و شخص به صورت مداوم مورد بررسی قرار می­گیرد.
• در زمان استراحت در بستر نرده ­های كنار تخت بالا نگهداشته می­شوند.
• در صورت ایجاد علایم خونریزی در هر نقطه از بدن به پرستاران یا پزشك معالج اطلاع دهید.
• از ملاقات كنندگانی كه دارای سرماخوردگی یا هر نوع عفونت می­باشند؛ دوری كنید.
• در صورت مشاهده نشانه­ های عفونت مانند تب و لرز پرستاران یا پزشك را در جریان قرار دهید.
• مراقبت از اتصالات به بیمار آموزش داده می­شود.

​

پرستار در حین ترخیص بیمار نارسایی حاد كلیه موارد زیر را به بیمار و خانواده ­اش آموزش می­دهد:

رژیم غذایی در منزل

• براساس توصیه ­های پزشك خود در رژیم غذایی تغییراتی ایجاد كنید. از پزشك برای نوشتن یك برنامه غذایی یا ارجاع به یك متخصص تغذیه سوال كنید. برای تعادل مایعات روزانه از دستورات پزشك پیروی كنید.
• از یك رژیم غذایی كم نمك، كم پتاسیم، كم پروتئین و پر فیبر استفاده كنید.
• رژیم غذایی را به صورت وعده­های غذایی پر كالری، كم حجم و متعدد برنامه ریزی كنید.
• از مواد غذایی شور و دارای سدیم بالا مانند چیپس، پفك، سوسیس و كالباس، زیتون، خیار شور، سس­ها، رب­های آماده، ماهی شور و دودی، چوب شور، آب گوشت و سبزیجات آماده استفاده نكنید.
• مصرف سیب زمینی، رب، نخود فرنگی، انواع كلم و گل كلم، اسفناج، كدو حلوایی، كرفس پخته، سیر و موسیر، موز، خردل، پرتقال، آلو، خرما، آجیل و خشكبار، انبه، كیوی، شلیل، گرمك و خربزه، گلابی تازه، انجیر و روغن زیتون محدود شوند.  
• نوشابه ­ها، لبنیات (شیر حداكثر نصف لیوان در روز)، ماست،‌ پنیر (حداكثر 30 گرم در روز)،‌ كشك، كاكائو و قهوه، ماهی (سفید، ساردین، تن)، احشاء بدن حیوانات، حبوبات، نان­های كامل و سبوسدار، محدود شوند.

​

فعالیت در زمان

• فعالیت خود را كاهش دهید. از تحرك بیش از حد اجتناب كرده و خود را زیاد خسته نكنید.
• خواب شبانه را افزایش داده و در طی روز نیز زمان­هایی را برای استراحت در نظر بگیرید. اگر مجبور به استراحت در بستر هستید، به منظور پیشگیری از لخته شدن خون در وریدهای اندام تحتانی، ساق پا را به طور مكرر خم و راست كنید.
• حمام كردن و لباس پوشیدن و قدم زدن به مدت كوتاه را بتدریج شروع كرده و برای جلوگیری از خستگی زیاد در فواصل لازم استراحت كنید.
• با نظر پزشك برای خود برنامه ورزشی مناسب تنظیم كنید و آن را به طور منظم انجام دهید.

​

مراقبت در منزل

• مراقبت از پوست اهمیت زیادی دارد. ماساژ برجستگیهای استخوانی، تغییر وضعیت مكرر و پهلو به پهلو شدن در زمان استراحت در بستر و استحمام با آب سرد، استفاده از كرم­ها و مرطوب كننده ­ها موجب راحتی بیمار را تأمین كرده و از شكنندگی پوست جلوگیری می­كند. بهداشت پوست را رعایت فرمایید و از صابون­های ملایم در هنگام استحمام استفاده نمایید.
• به علت رسوب سموم محرك در بافت­های بدن، خارش پوست ایجاد می­شود. سعی كنید با ناخن پوست را نخارانید.
• اندازه گیری و ثبت دقیق مایعات مصرفی و ادرار دفعی و وزن روزانه توصیه می­شود. (جهت اطلاع به پزشك و تیم درمان). اگر مقدار ادرار روزانه كمتر از 2500 سی سی باشد، باید مقدار مایعات مصرفی روزانه را تا میزان حداكثر 800 میلی لیتر بیش از مقدار ادرار روزانه كاهش دهد. به عنوان مثال، اگر مقدار ادرار در 24 ساعت، 2000 سی سی باشد، مقدار مایعات مصرفی در 24 ساعت آینده نباید بیش از 2800 سی سی باشد.
• برای كاهش تشنگی از یخ خرد شده، میوه یخ و آبنبات ترش استفاده كنید. از لیوان­های كوچك درجه بندی استفاده كنید.
• عملكرد تنفسی بیمار مورد توجه قرار دهید، تغییر وضعیت مكرر و پهلو به پهلو شدن در زمان استراحت در بستر و انجام سرفه و تنفس عمیق از جمع شدن ریه ­ها و عفونت تنفسی پیشگیری می­كند.
• مراقبت از اتصالات بیمار (سوند فولی، سوند معده، كاتتر، فیستول و گرافت) آموزش داده شود.

​

علایم هشدار و زمان مراجعه بعدی

• در صورت تب و لرز، تنگی نفس، اختلال هوشیاری و بیقراری و تحریك پذیری و ضربان قلب نامنظم به بیمارستان مراجعه كنید.

​

راهنمای داروهای مصرفی بیماران دیالیز:

اریتروپوئیتین:

• خونساز است و به صورت داخل وریدی یا زیرجلدی استفاده می­شود.
• این دارو طبق تجویز پزشك استفاده شود.
• در دمای 2 تا 8 درجه نگهداری شود و از یخ زدگی آن جلوگیری شود. از نور مستقیم خورشید محافظت شود.
• رنگ محلول شفاف باشد و بعد از دیالیز تزریق شود.
• در صورت افزایش فشار تزریق نشود.

​

آهن تزریقی (ونوفر)

• جهت درمان كم خونی می­باشد.
• باید رقیق شده و داخل وریدی تزریق شود و تزریق حتماً در بیمارستان انجام شود.
• نیازی به نگهداری در یخچال ندارد.
• با هیچ دارویی نباید مخلوط شود.
• مصرف همزمان آن با آهن خوراكی توصیه نمی­شود.

​

كربنات كلسیم

• یك مكمل غذایی هنگامی كه دریافت كلسیم كم است می­باشد. همچنین باعث كاهش جذب فسفر می­شود.
• به صورت قرصهای خوراكی می­باشد.
• در صورت بروز علایم بی اشتهایی، تهوع، یبوست، دل درد،‌ خشكی دهان یا احساس تشنگی با پزشك مشورت نمایید.
• باید دارو در ابتدا و یا وسط غذا میل شود.
• آنتی بیوتیك­ها و آهن، جذب كلسیم را مختل می­كند بنابراین با فاصله زمانی از هم مصرف شود.

​

رناژل (سولامر)

• این دارو به فسفر مواد غذایی متصل شده و آن را از طریق دستگاه گوارش دفع می­كند و مانع جذب فسفر می­شود.
• این دارو به صورت كپسول و خوراكی می­باشد.
• عوارض آن مانند كربنات كلسیم است ولی یبوست بیشتر دیده می­شود.
• باید مصرف مواد حاوی فسفر مانند آجیل و لبنیات را كاهش داد.
• فاصله مصرف رناژل با داروهای ضد تشنج، وارفارین، سیپروفلوكساسین باید حداقل 1 تا 3 ساعت باشد.

​

كلسی تریول (روكاترول)

• این دارو فرم فعال شده ویتامین D است كه به جذب مواد معدنی مورد نیاز بدن كمك می­كند و موجب تقویت استخوان می­شود.
• این دارو به شكل كپسول ژلاتینی می­باشد و آمپول 1 میكروگرم می­باشد.
• مهمترین عارضه آن افزایش كلسیم است كه با كنترل دوره ­ای كلسیم مشخص می­گردد.

​

كارنیتین

• برای جلوگیری از كرامپهای عضلانی تجویز می­شود و مكمل غذایی است.
• بعد از دیالیز مصرف شود.
• تهوع، استفراغ، اسهال و كرامپهای شكمی از عوارض كارنیتین است.

​

سولفات كینین

• جهت جلوگیری از كرامپهای عضلانی دو ساعت قبل از دیالیز مصرف شود.
• این دارو دارای عوارض گوارشی و همچنین تأثیر بر روی عصب بینایی و عصب شنوایی است كه در صورت مشاهده فوراً به پزشك خود اطلاع دهید.

​

اگزازپام

• جهت جلوگیری از كرامپهای عضلانی دو ساعت قبل از دیالیز استفاده می­شود.

​

داروهای فشار خون و انسولین

• عارضه اصلی افزایش فشار خون و دیابت، نارسایی كلیه­ ها می­باشد. لذا اغلب بیماران دیالیزی از داروهای كاهش دهنده فشار خون و قند استفاده می­نمایند.
• كلیه داروها را باید طبق دستور و منظم مصرف كنید.
• از قطع ناگهانی دارو پرهیز كنید.
• اگر در حین دیالیز دچار افت فشار خون یا قند می­شوید، فقط وعده دارویی قبل از دیالیز را مصرف نكنید.

​

نكات كلی در مصرف داروها

• كلیه داروها، حتی داروهایی را كه پزشكان برای شما تجویز می­كنند، باید با اطلاع پزشك نفرولوژیست شما باشد.
• از مصرف هرگونه مسكن به خصوص متوكاربامول و باكلوفن تجویز پزشك معالجتان خودداری فرمایید.
• مصرف سایر ویتامین­ها، را باید با نظر پزشك معالج مصرف كنید.
• داروها را در ساعت مشخص مصرف كنید. در صورتی كه دارویی را فراموش نمودید و تا ساعت مصرف بعدی زمان زیادی دارید آن را مصرف كنید. ولی اگر به زمان مصرف بعدی نزدیك است از مصرف آن خودداری نمایید.
• داروها را دور از دسترس اطفال نگهداری كنید.
• قرصهای تاریخ مصرف گذشته را در منزل نگهداری نكنید.
• همیشه به میزان كافی داروهای مصرفی را در منزل داشته باشید و پیش از تمام شدن آن، دوباره نسخه را از داروخانه تهیه نمایید یا به پزشك مراجعه نمایید.
• اگر قصد سفر دارید، حتماً مطمئن شوید كه دارو به میزان كافی برای آن مدت به همراه دارید.
• در صورت مراجعه به هر پزشك دیگر، حتماً پزشك را از مصرف داروها مطلع نمایید.
• خودسرانه و بدون مشورت با پزشك، داروهای مصرفی خود را قطع نكنید و یا آنها را تغییر ندهید.

​

زمان مراجعه بعدی

• در صورت مشاهده عوارض دارویی مانند بی اشتهایی، استفراغ، اسهال و ... به پزشك مراجعه نمایید.
• در صورت اتمام داروهای مصرفی و یا رسیدن زمان ویزیت پزشك مراجعه نمایید.

​

فیستول و گرافت و كاتتر

سه راه ایجاد ارتباط خون با دستگاه همودیالیز هستند.

 

فیستول

پس از بیحسی موضعی دست و ایجاد برشی به طول 2-3 سانتی متر در مچ دست یا آرنج توسط اتصال سرخرگ به سیاهرگ ایجاد می­شود. پس از 15 روز بخیه­ها توسط جراح كشیده می­شود حداقل 40 تا 45 روز پس از كار گذاشتن فیستول در صورت مناسب بودن جریان خون و تایید پزشك و پرستار قابل استفاده است. فیستول 5 تا 7 سال و گاهی تا 10 سال قابل استفاده است. بهترین و كم عارضه­ترین و امن­ترین راه دسترسی به عروق فیستول است.

 

گرافت یا رگ مصنوعی

یك قطعه كوچك از لوله مخصوص است كه ارتباط بین شریان و ورید و همچنین جریان خون و ماشین دیالیز را برقرار می­كند. بین 2-4 هفته بعد از جراحی مورد استفاده قرار می­گیرد زیرا نیاز به حجیم شدن ندارد اما سایر مراقبت­ها مانند فیستول است.

 

مراقبت از فیستول و گرافت:

• محل فیستول از نظر خونریزی تورم،‌ تغییر رنگ، ترشح و التهاب چك شود.
• وجود نوعی صدای طوفانی در محل انجام عمل یا تریل نشانه سلامت فیستول است.
• توصیه می­شودد به مدت 12 تا 24 ساعت بعد از عمل استراحت در بستر داشته باشید.
• روی دست فیستول دار خود نخوابد.
• از پوشیدن لباسهای تنگ،‌ دستبند و مچ بند در دست فیستول دار خودداری كنید.
• عضو دارای فیستول نباید در معرض گرما یا سرمای شدید قرار گیرد.
• اندازه گیری فشار خون و انجام تزریقات و گرفتن نمونه خون از این دست ممنوع است.
• از بی حركتی مداوم دست فیستول دار بپرهیزید.
• از حمل وسایل سنگین و ضربه به دست فیستول دار جلوگیری كنید.
• از كندن پوسته ­های زخم خودداری كنید.
• هر روز از نظر ارتعاش و نبض فیستول كنترل شود.
• وجود درد یا سردی دست را كنترل كنید زیرا می­تواند نشان دهنده اختلال در كاركرد فیستول باشد.
• بعد از دیالیز در محل تزریق، كمپرس سرد بگذارید و روز بعد، كمپرس گرم استفاده كنید.
• جهت به حداقل رساندن میكروبها قبل از انجام دیالیز عضو فیستول دار را با آب و صابون بشویید.
• با تیم درمان در تغییر محل تزریق سوزنها در هر جلسه همكاری كنید.
• ورزشهای آموزش داده شده مربوط به دست فیستول دار را انجام دهید كه شامل:
  • دست را پایین­تر از قفسه سینه قرار دهید.
  • خمیر یا توپی قابل ارتجاع در دست گرفته و با فشار آن را باز و بسته كنید، 20 بار تكرار كرده سپس استراحت كنید.​​

كاتتر:

لوله ­ای نرم با تعداد سوراخهای زیاد كه در داخل سیاهرگ بزرگی مانند ژوگولار و ساب كلاوین قرار داده می­شود.

 

مراقبت از كاتتر:

• حین وصل و قطع شدن از دستگاه دیالیز ماسك بزنید. پرستار نیز باید ماسك بزند.
• هرگونه كشیدگی و ضربه به كاتتر احتمال عفونت را افزایش می­دهد.
• زمانی كه به دیالیز وصل نیستید نباید كاتتر خم شود یا گیره­ های آن باز و بسته شود.
• در صورت مشاهده هر نشانه­ای از عفونت كاتتر مانند تب و لرز به طور دائم یا حین دیالیز، قرمزی، گرمی یا ترشح چركی از محل كاتتر و خونمردگی یا درد باید به پزشك مراجعه كرد. بهتر است 2 راه كاتتر بعد از هر دیالیز با باند تمیز پوشانده شود.
• دوش گرفتن با كاتتر موقت اشكالی ندارد ولی پانسمان آن نباید خیس شود.
• ولی در كاتتر دائم می­توانید یك تا دو هفته بعد زیر دوش بروید ولی وان و استخر ممنوع است.
• بهتر است قبل از مراجعه به دیالیز دوش گرفته شود و محل كاتتر دائم با آب و شامپو شسته شود تا پانسمان مناسب بعد از دیالیز صورت گیرد و یا پس از استحمام یك گاز استریل روی محل خروج كاتتر گذاشته شود.
• همیشه كاتتر را به طور مستقیم به كمك چسب به پوست بچسبانید و آن را ثابت نگه دارید.
• كاتتر را همیشه خشك و تمیز نگه دارید.
• در صورت بروز خونریزی یا پاره شدن بخیه­ها یا خارج شدن كاتتر از بدن با یك گاز استریل محل كاتتر را فشار دهید و به سرعت به بیمارستان مراجعه كنید.
• هرگز سر پیچ­های دوشاخه را دستكاری نكنید و اگر باز شد فوراً ببندید.
• اطراف كاتتر را روزانه با یك گاز یا پارچه تمیز، تمیز كنید.
• هرگز كاتتر را به بیرون یا داخل جابه­جا نكنید.
• هرگز از اشیای تیز و قیچی در اطراف كاتتر استفاده نكنید.
• مصرف هرگونه داروی تزریقی یا خونگیری از طریق كاتتر ممنوع است.
• محل خروج كاتتر دائم بخیه ­ای ندارد كاتتر یك تكه چوب پنبه دارد كه در زیر پوست می­چسبد هرگونه كشیدگی و ضربه به كاتتر باعث عفونت و یا از دست دادن كاتتر می­شود.