سنگ ادراری

پرستار به بیمار سنگ ادراری در زمان بستری آموزش­های زیر را ارائه می­دهد.

رژیم غذایی و تغذیه در زمان بستری

• آب درمانی همواره رژیم غذایی مناسبی برای كاهش مواد سنگ ساز ادرار می­باشد و امروزه این رژیم ساده ­ترین و مؤثرترین روش برای دفع سنگهایی با قطر كمتر از 4 میلی متر می­باشد.
• خوردن آب حدود 8-10 لیوان در روز توصیه می­شود.
• در صورت داشتن تهوع و استفراغ با دستور پزشك از نوشیدن مایعات و خوردن غذا خودداری نموده و با سرم تراپی تحت درمان قرار خواهید گرفت.

​

فعالیت در بستری

• اگر راه رفتن در بهبود درد مؤثر باشد، تیم مراقبتی به شما در راه رفتن كمك خواهند كرد و در صورت تشدید درد، به پرستار اطلاع دهید.
• موقع درد از راه رفتن اجتناب كنید و هنگامی كه درد ندارید حتماً راه بروید.

​

مراقبت در زمان بستری

• دستورات دارویی طبق تجویز پزشك در فواصل مشخص توسط پرستار برای شما اجرا می­شود.
• در صورت داشتن درد به پرستار اطلاع دهید تا طبق تجویز پزشك اقدامات لازم جهت تسكین درد شما انجام گیرد.
• در صورتیكه درد مقاوم باشد و با مسكن تسكین پیدا نكند به پزشك خود اطلاع دهید.
• از دستكاری سرم و رابط ­ها اجتناب كنید.
• در حین اینكه منتظر دفع سنگ هستید ادرار خود را از صافی عبور دهید تا سنگ دفع شده را جهت مشخص شدن نوع آن به پزشك نشان داده و به آزمایشگاه ارسال شود.
• آزمایش خون و ادرار جهت بررسی وجود و میزان عفونت و محل سنگ مورد استفاده قرار می­گیرد. با كمك آزمونهای مختلف عكسبرداری مانند عكس ساده كلیه، مثانه یا حالب، سی تی اسكن شكم و لگن و روش دیگری مثل IVP مشخص می­شود.
• وجود خون در ادرار، تهوع و استفراغ را گزارش كنید.
• در صورت سوزش، تكرر و تأخیر ادراری این علایم را به پزشك خود اطلاع دهید.

​

پرستار به بیمار سنگ ادراری در زمان ترخیص آموزش­های زیر را ارائه می­دهد.

رژیم غذایی و تغذیه در منزل

• ساده ­ترین راه پیشگیری عفونت­های ادراری مصرف مایعات است لذا روزانه تا 20 لیوان آب مصرف كنید و بیماری كه در معرض خطر تشكیل سنگ است باید به اندازه كافی مایعات بنوشد تا میزان ادرار 24 ساعته خود را بیش از 2000 میلی لیتر نگه دارد.
• هر 1-5/1 ساعت و نیز شب قبل از خواب و همچنین بعد از صرف غذا یك لیوان آب نوشیده شود. از مصرف مایعات املاح دار خودداری كنید.
• ماءالشعیر در كاهش سنگ­های ادراری تأثیر خوبی دارد لذا مصرف آن توصیه می­شود.
• مصرف مواد قندی و شیرین و نوشابه­ های گازدار را كاهش دهید.
• نیاز به محدود كردن رژیم غذایی نیست و از زیاده روی در مصرف پروتئین­های حیوانی خودداری شود و به جای آن از پروتئین­های گیاهی استفاده كنید.
• در صورتی كه سنگ از نوع كلسیم باشد: خوردن گوشت (خوردن گوشت را 1-2 بار در هفته محدود كنید)، نمك، پنیر، گردو خشك، فندق خشك، شكلات، كشمش، زیتون و تخم مرغ را محدود كنید.
• در صورتیكه سنگ از نوع اگزالات باشد: خوردن شكلات، قهوه، چای، بادام زمینی، چغندر، نوشابه ­های گازدار، توت فرنگی، ریواس، اسفناج، سبوس تخم مرغ، عدس، برنج، سیب پوست گرفته، انگور، گل كلم، نارنج را محدود كنید.
• در صورتیكه سنگ از نوع اوریك اسید باشد: خوردن گوشتهای حیوانی، حبوبات، نمك انواع محصولات كنسروی، سوسیس، كالباس، گوشت سرخ، مغز و زبان گوسفند، موز،‌ گلابی، سیب، انگور، كاكائو، چای و قهوه را محدود كنید.
• از نوشیدنی­های مناسب مانند آب، چای كمرنگ تازه دم لیموترش، لیموشیرین، پرتقال و سایر مركبات به غیر از گریپ فروت استفاده كنید.
• نوشابه­ های كافئین دار، چای پررنگ و نوشابه­ های گازدار را محدود كنید.
• مصرف انواع میوه و سبزی را در رژیم غذایی خود افزایش دهید. از مصرف غذاهای حاوی نمك زیاد خودداری كنید.
• روزانه یك لیوان آب پرتقال بدلیل جلوگیری از تشكیل سنگ كلیه مصرف كنید. (به علت وجود سیترات در آن)
• اگر به بیماریهای كلیوی، قلبی یا كبدی مبتلا هستید یا اگر نه هر دلیل دیگری با محدودیت مصرف آب مواجه هستید، قبل از افزایش مصرف مایعات با پزشكتان مشورت كنید.

​

فعالیت در منزل

• ورزش­های سبك در فضای باز مثل قدم زدن، دوچرخه سواری،‌ طناب زدن برای شما مفید است. عدم تحرك و شیوه زندگی ساكن و بدون حركت، توقف ادرار را افزایش می­دهد.
• روزانه تحرك كافی و كمی ورزش در پیشگیری از تشكیل سنگ داشته باشید.
• بیشتر از سابق راه بروید و افزایش تحرك در هر زمان ممكن توصیه می­گردد.
• از فعالیت­های فیزیكی سنگین كه موجب تغییرات درجه حرارت زیاد بدن می­گردد خودداری كنید.
• از عرق كردن زیاد كه باعث كاهش ادرار و افزایش غلظت آن می­شود باید اجتناب كنید.
• برای درمان سنگ­هایی كه در حالب قرار می­گیرند طناب زدن نیز راهكار مناسبی است.
• غلت زدن روی زمین به دفع سنگ كمك می­كند ابتدا روی زمین دراز كشیده و دست­های خود را صاف و كشیده در بالای سرتان قرار بدهید. سپس غلت زده و از یك پهلو به روی شكم خوابیده و این كار را در جهت مخالف نیز تكرار كنید. البته این غلت می­تواند كامل نباشد تا دچار سرگیجه نشوید.
• در ورزش­های دیگری مانند شنا كردن در آب، ژیمناستیك، یوگا، پیلاتس و هر ورزشی كه شكم با زمین تماس دارد، همین خاصیت وجود دارد.
• از آنجایی كه بی تحركی طولانی موجب كندی در ناژ كلیوی و تغییر متابولیسم كلسیم می­شود، افزایش تحرك در هر زمان ممكن توصیه می­گردد. علاوه بر این، باید از مصرف بیش از حد ویتامین­ها به ویژه ویتامین D و املاح اجتناب كنید.

​

مراقبت در منزل

• یك معیار ساده برای درك این كه آب بدن كافی است یا خیر آن است كه به رنگ ادرار توجه كنید؛ اگر ادرار زرد پر رنگ یا بوی آن تند بود، احتمالاً نیاز به مصرف آب بیشتری دارید. تا حد امكان از دستشویی فرنگی استفاده كنید. ضمناً عفونت ادراری مكرر باید به طور مؤثر درمان شود.
• كشت ادرار باید هر 1 تا 2 ماه در سال نخست و به صورت دوره­ای در سال­های بعدی انجام گیرد.
• بهتر است علایم و نشانه­ های تشكیل سنگ، انسداد و عفونت (تب، لرز، درد پهلو، خون ادراری) را به علت وجود احتمال تكرار یا عود بیماری بدانید.
• برای كاهش درد حمام گرم بروید یا ناحیه پهلوها را گرم بگیرید.
• در زمان دفع سنگ، باید انتظار خون ادراری را داشته باشد (این مسئله در مورد تمام بیماران مورد انتظار است)، اما این عارضه نباید بیش از 4 تا 5 روز به طول انجامد.
• در صورت عدم رفع درد با مصرف داروی تجویزی پزشك را آگاه كنید.
• ممكن است پزشك معالجتان بخواهد برای آزمایش سنگهای دفعی و تعیین نوع و تركیب آنها به جمع آوری سنگ اقدام كنید. می­توانید با استفاده از یك صافی، سنگها و حتی شنهای دفع شده از كلیه را جمع آوری كنید. (جمع آوری ادرار در یك ظرف و جمع آوری سنگها از داخل آن است)

​

دارو در منزل

• برای كاهش درد در منزل، مسكن را طبق دستور پزشك استفاده نمایید و اگر درد شدید می­باشد به پزشك مراجعه نمایید.
• در صورتیكه درد شدید نباشد ممكن است از دارودرمانی استفاده شود.
• در صورت تجویز دارو برای پیشگیری از تشكیل سنگ آن را به طور كامل مصرف كنید.

​

علایم هشدار و زمان مراجعه بعدی

• در صورت بروز علایمی مانند: افزایش درد، عدم توانایی در تخلیه ادرار، تغییر در رنگ و بوی ادرار، درجه حرارت بالاتر از 38، سرگیجه، كاهش فشار خون، رنگ پریدگی، عرق سرد و تاری دید
• به صورت دوره­ای جهت جلوگیری از عود مجدد تشكیل سنگ