1403/05/29 09:12:48
آندوسكوپی چه كاربردی دارد؟
آندوسکوپی معده عملی است که برای مشاهدۀ داخل مری، معده و دوازدهه (اثنی‌عشر) با استفاده از لولۀ منعطف و نازکی به نام آندوسکوپ انجام می‌شود. آندوسکوپ مجهز به لنز دوربین و منبع نور است. از عمل آندوسکوپی گاهی با اصطلاح گاستروسکوپی نیز یاد می‌شود. متخصص آندوسکوپی با انجام این عمل به تصویر واضحی از لایۀ پوشش‌دهندۀ داخل معده دست پیدا می‌کند و می‌تواند وجود بیماری‌های مختلف را بررسی کند. پزشک گاهی عمل بیوپسی را نیز انجام می‌دهد، یعنی نمونۀ کوچکی از بافت معده را برمی‌دارد تا در آزمایشگاه زیر میکروسکوپ تجزیه و بررسی شود. متخصص آندوسکوپی نمونۀ بافت را به روشی بدون‌درد از طریق آندوسکوپ و با استفاده از فورسپسی ظریف برمی‌دارد.
دستگاه آندوسکوپی چیست؟
آندوسکوپی دستگاهی است که توسط آن پزشک متخصص می‌تواند داخل بخش‌های مختلف بدن را مشاهده و جراحی‌های محدودی را توسط آن انجام دهد. نام آندوسکوپ از ترکیب دو کلمه ENDO به معنای درون و SCOPE به معنای دیدن، ساخته شده است.
کاربردهای اندوسکوپی معده
- ارزیابی علائم: آندوسکوپی معده در ارزیابی علائم درد بالای شکم، حالت تهوع، رفلاکس اسید، استفراغ، مشکل در بلع و دیگر علائم دستگاه گوارش فوقانی به پزشکان کمک می‌کند؛
- تشخیص بیماری: آندوسکوپی برای تشخیص علت خونریزی مجرای گوارشی فوقانی و شناسایی التهاب، زخم و تومورهای مری، معده و دوازدهه نیز کاربرد دارد؛
- نمونه‌برداری: آندوسکوپی معده گاهی برای نمونه‌برداری انجام می‌شود. نمونه‌برداری عموماً بدون درد و ناراحتی است. نمونه‌برداری به افتراق بین بافت‌های خوش‌خیم (غیر نگران‌کننده) و بدخیم (سرطانی) کمک می‌کند. نمونه‌برداری به دلایل بسیار، حتی در صورت مشکوک نبودن به ابتلا به سرطان، انجام می‌شود. برای مثال پزشک نمونه‌برداری را برای بررسی وجود هلیکوباکتر پیلوری انجام می‌دهد؛ این باکتری می‌تواند در معده زندگی کند و باعث زخم معده شود.
- درمان بیماری‌ها: آندوسکوپی معده برای درمان بیماری‌های معده و دستگاه گوارش فوقانی نیز کاربرد دارد. پزشک می‌تواند وسایل را از طریق آندوسکوپ وارد معده کند و ناهنجاری‌های بسیاری را درمان کند. برای مثال پزشک می‌تواند ناحیۀ تنگ‌شده را بکشد تا گشاد شود، پولیپ‌ها را که معمولاً توده‌هایی خوش‌خیم هستند، خارج کند یا خونریزی را درمان کند.
آمادگی‌های قبل از آندوسکوپی معده
- برای این‌که تصویر واضحی از معده مشاهده شود، معده باید خالی باشد. بنابراین از شما خواسته می‌شود که از حداقل شش ساعت قبل از آندوسکوپی کاملاً ناشتا باشید و هیچ چیزی نخورید یا ننوشید؛
- پزشک یا پرستار روند انجام آندوسکوپی را برای‌تان توضیح می‌دهند. معمولاً باید فرم رضایت‌نامه را امضا کنید تا اطمینان حاصل شود که به خوبی از نوع آزمایش و عوارض احتمالی‌اش آگاهی دارید؛
- سابقۀ هر نوع حساسیت یا واکنش‌های نامطلوب به داروها یا آزمایش‌های دیگر را به پزشک اطلاع بدهید.
- پزشک باید بداند که قبل از آندوسکوپی چه داروهایی مصرف کرده‌اید. مصرف اکثر داروها مشکلی را ایجاد نمی‌کند، اما مصرف بعضی داروها باعث ایجاد تداخل در آزمایش می‌شود و باید مقدار مصرفشان را موقتاً تغییر بدهید.
داروهای زیر از جمله اقلامی هستند که باعث ایجاد تداخل در آندوسکوپی معده می‌شوند:
- آسپرین
- داروهای رقیق‌کنندۀ خون
- کلوپیدوگرل
- هر عامل ضدپلاکت دیگر
- اگر در گذشته آندوسکوپی انجام داده‌اید، حتماً پزشک را در جریان بگذارید
- اگر نگرانی یا سؤالی در این مرحله داشتید، بدون ترس و خجالت مطرح کنید. خواستۀ کادر درمان این است که حتی‌الامکان آرام باشید؛ بنابراین با گشاده‌رویی به پرسش‌های‌تان پاسخ می‌دهند
- ممکن است از شما خواسته شود که مانتو، پیراهن یا تی‌شرتتان را دربیاورید و گان بیمارستان بپوشید
- اگر دندان مصنوعی دارید، حتماً از دهانتان دربیاورید
چه زمان از جواب اندوسکوپی معده مطلع خواهم شد؟
متخصص آندوسکوپی نتایج را در اکثر موارد بلافاصله پس از عمل، یا در صورت تزریق آرام‌بخش، به محض هوشیار شدن اطلاع می‌دهد. یک نسخه از گزارش آندوسکوپی نیز به شما داده می‌شود. البته اگر نمونه‌برداری انجام شده باشد، برای مطلع شدن از نتایج نمونه‌برداری باید چند هفته صبر کنید. بهتراست که وقتی متخصص آندوسکوپی نتایج را پس از عمل برای‌تان توضیح می‌دهد، یکی از نزدیکان کنارتان حضور داشته باشد. چون بیمارانی که آرام‌بخش دریافت می‌کنند، غالباً گفته‌های متخصص را فراموش می‌کنند و بعداً هیچ چیزی به یاد نمی‌آورند. پزشک عمومی یا متخصص گوارش تجویزکنندۀ آندوسکوپی جزئیات بیشتر را دربارۀ نتایج توضیح می‌دهد و درمان‌های لازم را توصیه می‌کند.
پس از آندوسکوپی معده
اگر داروی آرام‌بخش دریافت کرده باشید، اثر دارو معمولاً پس از حدود یک ساعت از بین می‌رود. احتمالاً تا چند ساعت کمی نفخ خواهید داشت. وقتی بی‌حسی موضعی پشت گلو از بین برود، می‌توانید مثل همیشه بخورید و بنوشید. متخصص آندوسکوپی اطلاع می‌دهد که چه مشکلاتی را در طول عمل شناسایی کرده است و دربارۀ درمان‌ها یا پیگیری‌های لازم با شما صحبت می‌کند.
گلو درد، خشکی دهان و گرفتگی جزئی صدا جزء عوارض شایع پس از آندوسکوپی است. غرغره کردن آب نمک و قرص مکیدنی گلو به رفع این علائم کمک می‌کند. فردای روز آندوسکوپی می‌توانید در محل کار حاضر شوید. اکثر بیماران دوران نقاهت را به خوبی پشت سر می‌گذارند و کارهای معمول روزمره را پس از آندوسکوپی معده از سر می‌گیرند.