1402/10/16 07:29:12
زخم بستر
زخم بستر
زخم بستر بیماری است که در اثر فشارهای وارد بر بافتهای مختلف بدن از جمله بافت پوست که شامل بافت پوششی سنگفرشی است و بافت ماهیچه و …. ایجاد میشود. که در طولانی مدت باعث بیماری به نام زخم بستر میشود. افراد که فلج نخاعی هستند ونمی توانند بدن خود را حرکت دهند، سالمندان، کسانی که ضربه مغزی میشوند وبرای مدتهای طولانی نمیتوانند جابه جا شوند نیز احتمال ابتلا به این بیماری را دارند.در کل فشاری که به بافتهای بدن در دراز مدت وارد شود باعث زخم بسترمیشود.
زخم بستر اغلب در بین افراد بیمار و سالمندانی که به مدت طولانی بدون تحرک در بستر قرار دارند به وجود میآید، همچنین دیده شده ابتلا به بیماری زخم بستر در افراد معلول و کم توان که به شکل طولانی مدت از ویلچر استفاده میکنند نیز وجود دارد.
نام دیگر زخم بستر زخم فشاری است، زیرا این نوع زخم ها اکثرا به علت فشار بیشتر از حد معمول مویرگ ها، به مدت طولانی بر سطح پوست ایجاد میگردد و سبب نکروز قسمت محدودی از بافت های نرم پوست میشود. این نوع زخم ها معمولا در ناحیهای که سخت بوده و در آن استخوان وجود دارد مانند: باسن، مچ پا، پاشنه، استخوان دنبالچه ایجاد میشود زیرا در این قسمت ها بافت پوست بین دو سطح سخت استخوان و فشار وزن بیمار از بستر قرار میگیرد.
در واقع زمانی که پوست در ناحیه استخوانی و سخت به مدت طولانی تحت فشار باشد، میزان انتقال خون به سطح فشار آمده کم شده و در نتیجه سبب کم خونی و کاهش سطح اکسیژن بافت آن ناحیه میشود.
شکل گیری زخم بستر
ساختار پوست
پوست انسان ها از سه قسمت مهم تشکیل شده است. اپیدرم یا همان روپوست که خارجی ترین لایهی پوست است وسد محافظتی مهمی در برابر عوامل خارجی است. لایهی بعدی درم است که در زیر اپیدرم قرار دارد که زخامت بیشتری دارد. پوست حیوانات و خزهایی که استفاده میکنیم همان درم است. لایهی سوم بافت زیر پوستی است که عمیق ترین لایهی پوست را به وجود آورده است. پس متوجه شدید که پوست از چند لایه تشکیل شده است که نقش مهمی در ایمنی و حفظ سلامت ما دارد.
پوست در معرض زخم بستر
زمانی که پوست در معرض زخم بستر یا همان زخم فشاری قرار میگیرد باید از چهار مرحله بگذرد. در اولین مرحله اپیدرم یا همان روپوست, سالم است ولی رنگ پوست به حالت طبیعی نیست و به رنگهای قرمز و کبود دیده میشود. در مرحلهی اولی که پوست در معرض زخم بستر قرار میگیرد, دما در این ناحیه نسبت به سایر قسمتهای پوست بدن دمای بیشتری دارد و همچنین سفتتر از سایر قسمتها میشود.
در مرحلهی دوم اپیدرم یا روپوست که خارجی ترین لایهی پوست است کاملا از بین میرود و حتی امکان دارد لای درم که لایهی میانی پوست است نیز در این مرحله دچار آسیب شود. دقت کنید که زخم بستر را خودتان در این مرحله ممکن است با تاول یا ساییدگی پوستتان اشتباه بگیرید زیرا پوست در این مرحله بسیار شبیه زمان ساییدگی قوزک پا در کفش دیده میشود. نکتهی بسیار مهمی که باید به آن توجه کنید این است که در مرحلهی اول و دومی که پوست در معرض زخم بستر قرار میگیرد, قابل درمان است و مراحل درمانی آن را به آسانی میتوانید طی کنید.
بسیاری از مردم این مرحله را جدی نمیگیرند و متاسفانه فکر میکنند یک خراشیدگی و ساییدگی عادی است. در صورتی که اگر این بیماری که در ابتدا به صورت جدی بروز نمیکند را درمان نکنند, در مرحلهی سوم و چهارم به شدت دچار آسیب میشوند که درمان آن نیز طاقت فرسا و سخت است و میتوان گفت اگر از کنترل خارج شود غیر قابل درمان است.
در مرحلهی سوم علاوه بر اپیدرمی که نابود شده است, درم نیز به صورت کاملا از بین میرود و این آسیب به لایهی زیر پوستی یا زیر جلدی که لایهی سوم پوست را تشکیل میدهد نیز میرسد. در این مرحله پوستی که در معرض زخم بستر قرار گرفته است به صورت فرورفتگی عمیقی دیده میشود. این زخم عمیق هنوز به بافتهای زیرین مانند ماهیچهها نرسیده است.
در مرحلهی چهارم که پوست در معرض زخم بستر قرار میگیرد, تمامی لایههای پوست یعنی اپیدرم یا همان روپوست, درم و همچنین لایههای زیرپوستی یا همان زیر جلدی که عمیقترین لایهی پوست است, از بین میروند. اگر بخواهید تشخیص دهید که این مرحله چهارمی است که پوست در معرض زخم بستر قرار گرفته است, بایستی به آسیبی که به استخوان و عضله وارد شده است توجه کنید. در این مرحله زخمهای تونل مانندی دیده میشود که نشان دهندهی آسیب جدی به استخوان و تاندونهای زیر پوست است.
بعد از مرحلهی چهارمی که پوست در معرض زخم بستر قرار میگیرد, بافتی به نام نکروتیک سطح زخم را پوشش میدهد که این بافت از انواع بافتهای مرده است که به رنگ سیاه دیده میشود. اگر پوستی که در معرض زخم بستر قرار گرفته است به این مرحله برسد باید از عملهای جراحی خاصی برای برداشتن این بافت استفاده کرد و بعد از آن وخامت پوست در معرض زخم بستر را تشخیص داد.
مهمترین عاملی که سبب میشود پوست در معرض زخم بستر قرار گیرد, نیروهای برشی و همچنین فشار و اصطکاک است که لایههای پوست را مرحله به مرحله از بین میبرند و به قسمتهای زیر پوست یعنی عضلهها و استخوانها میرسند. بایستی مراقبتهایی به صورت پیشترفته و تخصصی برای جلوگیری از از پیشروی پوست در معرض زخم بستر انجام داد و با متخصیصین لازم در این امر مشورت کرد.
درمان پوست در معرض زخم بستر
با توجه به این که پوست در کدام مرحله از زخم بستر قرار گرفته است, شیوهی درمانی آن نیز تفاوت میکند. در مرحلهی اول بایستی فشاری که به ناحیهای خاص و متمرکز وارد میشود برداشته شود. برای مثال میتوان گفت که سالمندان و افرادی که به هر حال سنی از آنها گذشته است و قادر نیستند فعالیت زیادی انجام دهند و در جایی ثابت مینشینند ویا به صورت دایم دراز میکشند را جا به جا کرد و فشار وارد بر پوست آنها را برداشت.
برای جلوگیری از زخم بستر در رابطه با بیمارانی که دچار قطع نخاع میشوند و مدت زمان ثابتی در یک مکان میمانند, بایستی از تشکهایی که دارای لرزش هستند استفاده کرد. باید خدمات پرستاری به گونهای باشد که ماساژ هایی مخصوص را روزانه برای آنها انجام دهند.
همیشه پیشگیری بهتر از درمان محسوب میشود. در سالمندان روشهایی برای جلوگیری از زخم بستر وجود دارد که عبارتند از: پوست را باید با ملایمت با مواد شوینده شست وشو دهید و آن را خشک کنید. در سالمندان نباید پوست در معرض رطوبت و یا ادرار به صورت مداوم قرار گیرد. در این صورت زخم بستر ایجاد میشود. اگر در پوست سالمندان زخمی سرباز هر چند کوچک دیده شود باید آن را پانسمان کرد و به صورت مداوم پانسمان را تعویض کرد.