زخم بستر

زخم بستر بیماری است که در اثر فشارهای وارد بر بافت‌های مختلف بدن از جمله بافت پوست که شامل بافت پوششی سنگفرشی است و بافت ماهیچه و …. ایجاد می‌شود. که در طولانی مدت باعث بیماری به نام زخم بستر می‌شود. افراد که فلج نخاعی هستند و نمی توانند بدن خود را حرکت دهند، سالمندان، کسانی که ضربه مغزی میشوند و برای مدت‌های طولانی نمی‌توانند جابه جا شوند نیز احتمال ابتلا به این بیماری را دارند.در کل فشاری که به بافت‌های بدن در دراز مدت وارد شود باعث زخم بسترمی‌شود.

زخم بستر اغلب در بین افراد بیمار و سالمندانی که به مدت طولانی بدون تحرک در بستر قرار دارند به وجود می‌آید، همچنین دیده شده ابتلا به بیماری زخم بستر در افراد معلول و کم توان که به شکل طولانی مدت از ویلچر استفاده می‌کنند نیز وجود دارد. نام دیگر زخم بستر زخم فشاری است، زیرا این نوع زخم ها اکثرا به علت فشار بیشتر از حد معمول مویرگ ها، به مدت طولانی بر سطح پوست ایجاد می‌گردد و سبب نکروز قسمت محدودی از بافت های نرم پوست می‌شود. این نوع زخم ها معمولا در ناحیه‌ای که سخت بوده و در آن استخوان وجود دارد مانند: باسن، مچ پا، پاشنه، استخوان دنبالچه ایجاد می‌شود زیرا در این قسمت ها بافت پوست بین دو سطح سخت استخوان و فشار وزن بیمار از بستر قرار می‌گیرد. در واقع زمانی که پوست در ناحیه استخوانی و سخت به مدت طولانی تحت فشار باشد، میزان انتقال خون به سطح فشار آمده کم شده و در نتیجه سبب کم خونی و کاهش سطح اکسیژن بافت آن ناحیه می‌شود.

شکل گیری زخم بستر

ساختار پوست : پوست انسان ها از سه قسمت مهم تشکیل شده است. اپیدرم یا همان روپوست که خارجی ‌ترین لایه‌ی پوست است و سد محافظتی مهمی در برابر عوامل خارجی است. لایه‌ی بعدی درم است که در زیر اپیدرم قرار دارد که زخامت بیشتری دارد. پوست حیوانات و خزهایی که استفاده می‌کنیم همان درم است. لایه‌ی سوم بافت زیر پوستی است که عمیق ترین لایه‌ی پوست را به وجود آورده است. پس متوجه شدید که پوست از چند لایه تشکیل شده است که نقش مهمی در ایمنی و حفظ سلامت ما دارد.

پوست در معرض زخم بستر

زمانی که پوست در معرض زخم بستر یا همان زخم فشاری قرار می‌گیرد باید از چهار مرحله بگذرد. در اولین مرحله اپیدرم یا همان روپوست, سالم است ولی رنگ پوست به حالت طبیعی نیست و به رنگ­های قرمز و کبود دیده می­شود. در مرحله­ ی اولی که پوست در معرض زخم بستر قرار می­گیرد, دما در این ناحیه  نسبت به سایر قسمت­های پوست بدن دمای بیشتری دارد و همچنین سفت ­تر از سایر قسمت ­ها می­شود. در مرحله­‌ی دوم اپیدرم یا روپوست که خارجی ترین لایه­ ی پوست است کاملا از بین می­رود و حتی امکان دارد لای درم که لایه ­ی میانی پوست است نیز در این مرحله دچار آسیب شود. دقت کنید که زخم بستر را خودتان در این مرحله ممکن است با تاول یا ساییدگی پوستتان اشتباه بگیرید زیرا پوست در این مرحله بسیار شبیه زمان ساییدگی قوزک پا در کفش دیده می­شود. نکته­ ی بسیار مهمی که باید به آن توجه کنید این است که در مرحله­ ی اول و دومی که پوست در معرض زخم بستر قرار می­گیرد, قابل درمان است و مراحل درمانی آن را به آسانی می­توانید طی کنید.

بسیاری از مردم این مرحله را جدی نمی­گیرند و متاسفانه فکر می­کنند یک خراشیدگی و ساییدگی عادی است. در صورتی که اگر این بیماری که در ابتدا به صورت جدی بروز نمی­کند را درمان نکنند, در مرحله­ ی سوم و چهارم به شدت دچار آسیب می­شوند که درمان آن نیز طاقت فرسا و سخت است و می­توان گفت اگر از کنترل خارج شود غیر قابل درمان است. در مرحله­ ی سوم علاوه بر اپیدرمی که نابود شده است, درم نیز به صورت کاملا از بین می­رود و این آسیب به لایه­ ی زیر پوستی یا زیر جلدی که لایه­ ی سوم پوست را تشکیل می­دهد نیز می­رسد. در این مرحله پوستی که در معرض زخم بستر قرار گرفته است به صورت فرورفتگی عمیقی دیده می­شود. این زخم عمیق هنوز به بافت ­های زیرین مانند ماهیچه ­ها نرسیده است.

در مرحله­‌ی چهارم که پوست در معرض زخم بستر قرار می­گیرد, تمامی لایه­ های پوست یعنی اپیدرم یا همان روپوست, درم و همچنین لایه­ های زیرپوستی یا همان زیر جلدی که عمیق­ترین لایه­ ی پوست است, از بین می­روند. اگر بخواهید تشخیص دهید که این مرحله چهارمی است که پوست در معرض زخم بستر قرار گرفته است, بایستی به آسیبی که به استخوان و عضله وارد شده است توجه کنید. در این مرحله زخم ­های تونل مانندی دیده می­شود که نشان دهنده­ ی آسیب جدی به استخوان و تاندون­ های زیر پوست است. بعد از مرحله­ ی چهارمی که پوست در معرض زخم بستر قرار می­گیرد, بافتی به نام نکروتیک سطح زخم را پوشش می­دهد که این بافت از انواع بافت­های مرده است که به رنگ سیاه دیده می­شود. اگر پوستی که در معرض زخم بستر قرار گرفته است به این مرحله برسد باید از عمل­های جراحی خاصی برای برداشتن این بافت استفاده کرد و بعد از آن وخامت پوست در معرض زخم بستر را تشخیص داد. مهم­ترین عاملی که سبب می­شود پوست در معرض زخم بستر قرار گیرد, نیروهای برشی و همچنین فشار و اصطکاک است که لایه­ های پوست را مرحله به مرحله از بین می­برند و به قسمت­های زیر پوست یعنی عضله ­ها و استخوان­ها می­رسند. بایستی مراقبت­هایی به صورت پیشترفته و تخصصی برای جلوگیری از از پیشروی پوست در معرض زخم بستر انجام داد و با متخصصین لازم در این امر مشورت کرد.

درمان پوست در معرض زخم بستر

با توجه به این که پوست در کدام مرحله از زخم بستر قرار گرفته است, شیوه­ ی درمانی آن نیز تفاوت می­کند. در مرحله­ ی اول بایستی فشاری که به ناحیه ه­ای خاص و متمرکز وارد می­شود برداشته شود. برای مثال می­توان گفت که سالمندان و افرادی که به هر حال سنی از آن­ها گذشته است و قادر نیستند فعالیت زیادی انجام دهند و در جایی ثابت می­نشینند و یا به صورت دائم دراز می­کشند را جا به جا کرد و فشار وارد بر پوست آن­ها را برداشت.

برای جلوگیری از زخم بستر در رابطه با بیمارانی که دچار قطع نخاع می­شوند و مدت زمان ثابتی در یک مکان می­مانند,  بایستی از تشک­هایی که دارای لرزش هستند استفاده کرد. باید خدمات پرستاری به گونه ­ای باشد که ماساژ هایی مخصوص را روزانه برای آن­ها انجام دهند. همیشه پیشگیری بهتر از درمان محسوب می­شود. در سالمندان روش­هایی برای جلوگیری از زخم بستر وجود دارد که عبارتند از:  پوست را باید با ملایمت با مواد شوینده شست وشو دهید و آن را خشک کنید. در سالمندان نباید پوست در معرض رطوبت و یا ادرار به صورت مداوم قرار گیرد، در این صورت زخم بستر ایجاد می­شود. اگر در پوست سالمندان زخمی سرباز هر چند کوچک دیده شود باید آن را پانسمان کرد و به صورت مداوم پانسمان را تعویض کرد.