29 اكتبر روز جهانی سکته مغزی

چگونه از بروز سکته ی مغزی در امان باشیم؟ سکته ی مغزی اختلالی شایع است که همگی نام آن را بارها شنیده‌ایم و هرکسی فارغ از سن و جنسیت ممکن است به آن دچار شود. امروزه، به دلایل زیادی از جمله انتخاب سبک زندگی نادرست، کم تحرکی، مصرف الکل و دخانیات و …، خطر بروز سکته ی مغزی افزایش چشمگیری داشته است و از هر ۴ نفر در سراسر جهان، ۱ نفر در طول زندگی خود ممکن است این عارضه را تجربه ‌کند. سکته ی مغزی یکی از علل اصلی مرگ و میر در جهان محسوب می‌گردد. اما داستان به اینجا ختم نمی‌شود. علاوه‌بر اینکه عده‌ی زیادی جان خود را به دلیل سکته مغزی از دست می‌دهند، افراد بسیاری نیز در اثر این عارضه دچار ناتوانی‌هایی می‌شوند که تا پایان عمر همراه آن‌ها است.‌ همه‌ی این‌ها در حالی است که به گفته‌ی سازمان جهانی سکته ی مغزی (WSO) تقریبا می‌توان از بروز تعداد زیادی از سکته‌ها جلوگیری نمود. به دلیل افزایش مرگ و میر و ناتوانی‌های ناشی از سکته ی مغزی، 29 اکتبر که مصادف است با 7 ام آبان ماه 1402، روز جهانی سکته ی مغزی نام‌گذاری شده است. این روز فرصت مناسبی برای شناخت بیشتر این عارضه و آگاهی از روش‌های پیشگیری از بروز آن است.

آیا میدانستید عوامل متعددی از جمله سیگار کشیدن، فشار خون بالا، کم تحرکی و بالا بودن قند خون، خطر ابتلا به سکته مغزی را افزایش می‌دهند.

آگاهی از نشانه های سکته مغزی بسیار ضروری و حائز اهمیت است؛ تا جایی که با انتقال بیمار در کوتاهترین زمان به مراکز درمانی، می‌توان عوارض ناشی از این عارضه را به طور چشمگیری کاهش داد. علائمی مانند کاهش سطح هوشیاری، اختلال در تکلم یا بی‌حس شدن بدن،‌ از بارزترین علائم سکته مغزی به حساب می آیند.

 سکته مغزی همواره به عنوان یکی از بیماری هایی که علاوه بر بر جا گذاشتن عوارض جسمی، بار مالی و روانی سنگینی را به فرد مبتلا، خانواده و جامعه تحمیل می کند ولی جالب است بدانید که عوارض سکته مغزی تا حد قابل توجهی قابل کنترل یا درمان است.

علایم سکته مغزی

در بیشتر افراد علایم سکته مغزی به سرعت و در عرض چند ثانیه یا چند دقیقه بعد از وقوع سکته خود را نشان می‌دهند. علایم هر سکته مغزی بستگی به قسمتی از مغز دارد که دچار گرفتاری شده‌است. این علایم امکان دارد شامل موارد زیر گردد:

1.         ضعف و کرختی صورت و بازوها یا پاها به خصوص در یک طرف بدن (همی پارزی)

2.         فلج صورت، بازو و پاها در همان طرف (همی پلژی)

3.         عدم تعادل و لنگ زدن (آتاکسی)

4.         اختلال در تکلم یا در درک کلام (دیس آرتری)

5.         اشکال در بلع (دیس فاژی)

6.         کرختی و سوزش قسمت‌های بدن-اشکال در درک وضعیت و موقعیت (پارستزی)

7.         دو بینی-تاری دید یا از دست دادن بینایی به خصوص در یک چشم

8.         سردرد شدید و ناگهانی

9.         از دست دادن حافظه کوتاه مدت و طولانی مدت-اختلال در قضاوت

10.      سرگیجه بدون دلیل و سقوط ناگهانی

11.      بی‌اختیاری ادرار و مدفوع

12.      اشکال در پیدا کردن کلمات و فهمیدن آن چیزی که دیگران می‌گویند

13.      عدم توانایی در انجام حرکات ظریف

اگر سکته مغزی شدید باشد، قسمت‌هایی از مغز که کنترل تنفس و فشار خون را بر عهده دارند ممکن است گرفتار شده یا اینکه ممکن است شخص به اغماء رفته و نتایج مرگباری را به دنبال داشته باشد.

راهکارهای پیشگیری از سکته مغزی

آگاهی از عوامل خطر سکته مغزی، پیروی از توصیه‌های پزشک متخصص و اتخاذ یک سبک زندگی سالم بهترین اقداماتی هستند که می‌توان برای جلوگیری از سکته مغزی انجام داد. در ادامه چند عامل مهمی که در پیشگیری از بروز سکته ی مغزی تاثیر بسزایی دارند را ذکر خواهیم کرد:

 کنترل فشار خون بالا: یکی از مهم‌ترین اقداماتی که می‌توان برای کاهش خطر بروز سکته مغزی انجام داد، کنترل فشار خون بالا است.

 کاهش میزان کلسترول و چربی اشباع شده: کاهش مصرف کلسترول و چربی، به ویژه چربی‌های اشباع و ترانس، خطر انسداد عروق را کاهش می‌دهد. تغییر رژیم غذایی و مصرف برخی داروها به تجویز پزشک در کاهش کلسترول خون موثر خواهند بود.

 ترک مصرف دخانیات: سیگار کشیدن خطر بروز سکته را هم برای فرد و هم برای اطرافیان او که در معرض مواجهه با دود سیگار قرار دارند افزایش می‌دهد.

 مدیریت بیماری دیابت: قند خون بالا در افزایش بروز سکته ی مغزی تاثیر دارد. با پیروی از رژیم غذایی مناسب، ورزش کردن و کاهش وزن می‌توان قند خون را در یک سطح نرمال حفظ کرد.

زمان طلایی بهبودی پس از سکته مغزی

پس از سکته مغزی زمان را نباید از دست داد! زمان طلایی توانبخشی بین 3 تا 6 ماه بعد از وقوع سکته مغزی می باشد؛ که در این مدت، سه ماه اولیه از اهمیت بالاتری هم برخوردار است، چنان که طبق تحقیق کیانگ بو لی و همکاران  پنجاه تا نود درصد بهبودی در بیماران سکته مغزی تنها در سه ماه اول حاصل می شود. چرا که در این دوره مغز بیشترین توانایی را برای بهبودی خود دارد؛ درنتیجه درمان های توانبخشی در این دوره باعث دستیابی به افزایش احتمال بهبودی برای فرد میشوند. البته که نتیجه ی حاصل بسته به محل و شدت ضایعه مغزی متغیر است. توانبخشی در موقع مناسب و با کیفیت بالا، موجب میشود تا فرد بتواند به بیشترین عملکرد خود به نسبت میزان آسیب وارده دست یابد. درنتیجه عملکرد نهایی هر فرد پس از سکته منحصر به فرد است. چه بسا حرکت، گفتار، شناخت و… در فرد کاملا به حالت پیش از وقوع سکته بازنگردد اما اقدامات مناسب توانبخشی در زمان مناسب حداکثر ظرفیت مغز فرد را برای بهبودی به کار می گیرد و آن را به بیشترین بازدهی می رساند.

زمان شروع توانبخشی پس از سکته مغزی

برای دستیابی به بیشترین بهبودی، توانبخشی باید در سریع ترین زمان ممکن پس از سکته مغزی آغاز شود. بهترین زمان شروع درمان های توانبخشی زمانی است که در بیمارستان وضعیت عمومی بیمار به شرایط پایداری رسیده است. خدمات توانبخشی را میتوان در کلینک های توانبخشی، در منزل یا در بیمارستان دریافت کرد. بهبودی هرچه بیشتر و سریع تر به شروع به موقع توانبخشی و کیفیت این خدمات بستگی دارد.

اگر بیمار درمان های توانبخشی با کیفیت مناسب را در زمان طلایی دریافت کند، به نسبت شدت آسیب مغزی اش، به بیشترین حد بهبودی ممکن دست میابد. با مراقبت های توانبخشی مناسب، با بهبود عملکرد فرد در فعالیت های مختلف و افزایش مشارکت اجتماعی آنان حتی احتمال ابتلا به افسردگی در این افراد کاهش میباد.

هدف ما در توانبخشی پس از سکته مغزی این است که بیمار را به بیشترین بهبودی ممکن برسانیم و مهارت هایی را که برای فعالیت های روزمره ی یک زندگی معمول و مستقل نیاز هست به او بازگردانیم.

• فيزيوتراپي اندام ها:

جهت جلوگيري از تحليل رفتن و ضعف عضلات اندام ها را حركت داد و مفصل ها را باز و بسته كرد.

• محافظت از صدمات:

در صورت بيقراري و حركات غير ارادي اين بيماران بايد اطراف تخت و يا رختخواب نرده و يا بالش گذاشته شود. وسايل گرمازا و يا برقي در نزديكي آنها نباشد.

توجه به نكات زير مهم است.

• در منزل فشار خون اين بيماران كنترل شود.

• انجام آزمايشات هر چند وقت يك بار

• تغيير پوزيشن بيمار در صورت رويت پوست قرمز رنگ و ماساژ آن قسمت و در معرض هوا قرار دادن آن

• كنترل رژيم غذايي بيماران مبتلا به ديابت

 

واحد ارتقاء سلامت و آموزش به بيمار