فشار خون

هایپرتنسیون یا فشارخون بالا یک وضعیت پزشکی است که در آن فشار وارد شونده بر دیواره رگ‌ها و فشار جریان خون از یک حد نرمال و پذیرفته بالاتر می‌رود. هنگامی‌که فشار خون به هر علت بالا باشد، قلب را با هدف پمپاژ دوباره و به گردش درآوردن خون وادار به افزایش حرکت و کار بیشتر می‌نماید. فشار خون بر دو نوع سیستولی و دیاستولی تقسیم و نام‌گذاری می‌گردد که گاهی با نام حد بالا و حد پایین نیز شناخته می‌شود.

فشارخون نرمال در انسان درحال استراحت در محدوده ۱۰۰ الی ۱۴۰ میلیمترجیوه (سیستولیک) و ۶۰ الی ۹۰ میلیمترجیوه (دیاستولیک) قرار دارد. بطور معمول اگر فشار خون بصورت پایدار بالاتر از ۱۴۰ سیستول و ۹۰ دیاستول قرار گیرد، پاتولوژی و بیماری محسوب می‌گردد.

عوامل افزایش دهنده فشار خون:

از عوامل موثر در بروز پر فشاری خون می توان به استرس، چاقی، کم تحرکی، سوابق فامیلی، مصرف دخانیات، بیماری های کلیوی و هورمونی، تغذیه نامناسب (دریافت زیاد چربی اشباع و نمک از طریق رژیم غذایی) و سالمندی اشاره کرد. اگرچه داروهایی برای درمان پرفشاری خون در دسترس است اما تحقیقات نشان داده اند که با اصلاح شیوه زندگی از جمله رژیم غذایی می توان به درمان این بیماری کمک کرد.

توصیه های غذایی در فشار خون:

• كاهش مصرف نمك در رژیم غذایی و عدم قرار دادن نمكدان بر سر سفره یكی از كلیدی ترین توصیه ها در فشار خون است. برای حفظ طعم و مزه غذاها در حد امكان می توان روش های زیر را بكار برد:

• اضافه كردن طعم ها و چاشنی های طبیعی دیگر به غذا بجای استفاده از نمك (آبلیمو ، سبزی های معطر خشك و..) هنگام طبخ غذا خصوصا برنج ، ماكارونی و غلات از اضافه كرن نمك خودداری كنید.

• در مورد غذاهای كنسرو شده مایعات حاوی آنها را تخلیه كنید و سپس محتوای آنها را مورد مصرف قرار دهید.

• هنگام خرید برچسب های مواد غذایی و یا اطلاعات مندرج روی موادغذایی را مورد مطالعه قرار دهید. دقت كنید تا مواد غذایی بدون سدیم (نمك) یا كم سدیم (كم نمك) باشند.

• مصرف غذاهای شور (گوشت نمک سود شده، کنسروی، همبرگری، سوسیس و کالباس، سبزی های کنسرو شده، کراکرها، چیپس، پفک، خیار شور، ماهی های شورو دودی، سوپ های آماده، ترشی؛ آجیل شور و نظایر آن) را كاهش دهید.

• كافئین یك ماده محرك است كه در قهوه، چای، شكلات و بسیاری از نوشابه ها یافت می شود. مقدار كافئینی كه در 3-2 لیوان قهوه وجود دارد می تواند باعث فشار خون شود. در افرادی كه بطور منظم كافئین استفاده نمی كنند مصرف كافئین می تواند باعث افزایش شدید و موقت فشار خون شود.

• یافته های حاصل از تحقیقات علمی نشان داده كه مصرف بی رویه الكل باعث افزایش فشار خون می شود. الكل دارای كالری است و می توانند باعث افزایش وزن و چاقی شود، همچنین الكل می تواند در عملكرد صحیح داروهای فشار خون مداخله كند یا باعث عوارض جانبی شود.

• با توجه به نقش پتاسیم در پیشگیری و درمان پرفشاری خون در برنامه غذایی روزانه از میوه ها، سبزی ها، استفاده شود. زردآلو، گوجه فرنگی، هندوانه، موز، سیب زمینی، آب پرتقال و گریپ فروت منبع خوبی از پتاسیم هستند.

•  دریافت مقادیر مناسبی منیزیم (به عنوان گشاد کننده عروق) از طریق منابع غذایی مانند انواع سبزی با برگ سبز تیره، مغزها، حبوبات، نان و غلات سبوس دار توصیه می شود.

• عنصر کلسیم نیز در کاهش فشار خون نقش دارد بنابراین دریافت کافی کلسیم از طریق مصرف منابع غذایی آن به ویژه شیر و فرآورده های لبنی کم چرب توصیه می شود.

• مصرف مواد غذایی حاوی اسید چرب اشباع و کلسترول (گوشت قرمز، لبنیات پر چرب، زرده تخم مرغ، چربی های حیوانی، مارگارین، روغن های جامد، کره) در برنامه غذایی روزانه کاهش یابد و به جای آنها روغن های گیاهی مانند ذرت، زیتون و آفتابگردان استفاده شوند.

• گوشت سرشار از پروتئین و منیزیم است. مصرف گوشت سفید (مرغ پوست کنده و ماهی ها) توصیه می شود. زرده تخم مرغ هم هفته ای بیش از 3 عدد استفاده نکنید.

• مصرف غلات کامل مثل نان گندم با آرد سبوس دار ، برنج قهوه ای ، غلات سبوس دار، جو دوسر، ماکارونی سبوس دار و ذرت بو داده راه مناسبی برای دریافت فیبر است. 

• مصرف قندهای ساده نظیر (شیرینی ، شكلات ، كیك ، بیسكویت ، آب میوه های صنعتی ، نوشابه ، آبنبات) را در رژیم غذایی خود كاهش دید.

• كنترل وزن و رسیدن به وزن سلامت و حفظ آن می تواند به كنترل بیماری فشار خون كمك كند. پرخوری باعث افزایش وزن می شود ، برای حفظ و كاهش وزن باید برابر یا بیش از كالری دریافتی كالری بسوزانید. یك شیوه موثر كنترل و كاهش وزن باید انتخاب موادغذایی كم چرب و كم كالری

• عدم مصرف فست فود 

• خوردن در حجم و اندازه های كوچكتر

• نوشیدن آب بجای انواع نوشیدنی های شیرین دیگر 

• كاهش مصرف قندهای ساده (شیرینی، كیك ، كلوچه ، ساندیس و...)

• آشنایی با مواد غذایی كم كالری مانند (سبزیجات) و جایگزین كردن آنها با مواد غذایی پركالری

• مصرف سالاد بدون سس قبل از غذا

• مصرف نان سبوس دار به جای نان سفید

• فعالیت بدنی حداقل نیم ساعت روزانه سر یك ساعت مشخص